- CENTENARIUS
- CENTENARIUSbelli et pacis minister, hîc regiunculae Iudex, illic manipuli Praefectus: nec diversus olim, sed ex vicissitudine munus utrumque obiens. Apud Romanos centumvirales Iudices his aliquid simile habebant, sed Gothorum propria et Germavorum id inventum est, qui Comitum territoria per Centenas sive Centurias, (Tacito, in Germ. c. 6. pagos) dividebant, singulos singulis praeficientes, Centenarios inde et Centuriones appellatos, Francis Centones. Dicti Centuriones, quod centum praesint militibus, Isidor. Orig. l. 9. c. 3. Nominis ratio a numero emanavit, de numerato ramen non ubique convenit. Germani, avid e singulis pagis centum milites conseriberent, conscriptos Centenos vocabant et Centenarios: conscriptionis locum Centenam, Centuriam et Centuriatum (quod potius ad Centenariorum munus et sodalitium referendum est) praefectum, Centgravium, i. e. centenae praepositum. Gothi, Franci, Longobardi, melius hoc forte retinnerint, quam Anglo-Saxones, ut infra in Hundredus, quod idern illis est cum Centena et Centuria. Primo autem dictus est Centenarius, unusquisque ex eadem Cemena, demum Praefectus tantum, cuius classem partim et munus noveris ex Wisigothorum legibus, l. 2. Tit. 2. l. 26. Et l. 9. Tit. 2. l. 1. etc. apud Spelmaunum Glossar. Evocabat superlor quisqueinferiores, regebatque in militia iuxta castrensem disciplinam, in pago iuxta forensem. Nam et suo foro adornatus est Centenarius, sed inter iudices minores semper habitus. Prisca eius iurisdictio liquet e Capitular. Caroli et Ludovici Imperator. l. 4. c. 26. et e lege Caroli M. tam in Longobard. l. 2. Tit. 52. l. 3. quam Capitular. l. 3. c. 79. exhibitâ. Celebravit autem apud Germanos Centenarius generalia placita ter in anno: ordinaria, vel a septem in septem noctes: vel quando pax in provincia melior, post 14. noctes. Apud Anglos bis in anno, nempe circa festum S. Michaelis et Annuntiationis beatae Virginis, generalia perficiuntur placita, Angl. Hundred Courts, ordinaria a 3. septimanis in tres. Praeterea apud hos Centenarii dicuntur liberi Possessores seu Tenentes, qui in Centena degunt, Angl. the Freeholders, et sunt hi ipsi in Centenae curia Iudices (Centumviralia Romanorum iudicia imitati) quos et Tacitus, loc. cit. Centenos Comites vocat, qui addit, illos nisi armatos non agere, quod etiam Anglorum Centenarits olim religiose observatum. Plura vide apud supra memoratum Spelmannum, it. Cl. Ottonem ICrum, Notis ad B. Rhenanum Rer. Germ. l. 2. p. 271. et in voce Hundredus: de Centgravio autem Munster. Cosmogr. l. 3. c. 20. etc.
Hofmann J. Lexicon universale. 1698.